Ketenverantwoordelijkheid

Dit begint bij het kennen van onze leveranciers en het verkrijgen van inzicht in onze toeleveringsketens. We geven hier invulling aan op basis van onze due diligence procesaanpak ‘Vooruit in ketenverantwoordelijkheid’. Deze aanpak is gebaseerd op de OESO-richtlijnen voor multinationale ondernemingen en de Guiding Principles on Business and Human Rights van de Verenigde Naties. Deze aanpak vormt de basis om de feitelijke en potentiële negatieve impact van onze ketens en onze bedrijfsvoering voor mens en milieu te onderzoeken, verminderen, voorkomen en herstellen. Zo brengen we de risico’s steeds beter in kaart en verkrijgen we inzicht in onze verantwoordelijkheid.

Binnen onze inkooporganisatie Superunie werken we samen met de andere leden aan transparantie en verantwoord ondernemen in toeleveringsketens. Binnen de duurzaamheidsstrategie van Superunie en van PLUS is de positie van werknemers in de toeleveringsketen een materieel onderwerp en is dit geïntegreerd in ons inkoopproces. Zowel binnen Superunie als in direct contact met onze leveranciers is dit een continu proces.

De voortgang en ontwikkelingen op dit vlak delen we met Superunie op de website en in het jaarverslag. Deze pagina is ingericht om continu een update te geven van de stappen die PLUS zet op het gebied van transparantie, werknemers, kleinschalige boeren en gendergelijkheid. Daarnaast komt dit jaarlijks in het PLUS jaarverslag aan bod.

Transparantie

We hebben breed en volledig assortiment met 4.500 huismerkproducten en nog meer A-merk producten. Gezien deze omvang is het belangrijk om te prioriteren en focus aan te brengen op de producten waar in potentie de meeste risico’s in de keten te verwachten zijn.

Een belangrijke basis voor onze relatie met leveranciers en de keten zijn eerlijke handelspraktijken. Dat betekent dat we goede en langdurige relaties onderhouden en afspraken maken over lever- en betaaltermijnen, voorwaarden in de keten en de kwaliteit van producten. Hierbij zijn onze inkoopvoorwaarden het uitgangspunt. Wet- en regelgeving geldt als randvoorwaarde, denk aan de Richtlijn EU 2019/633 waarbij we bewust de positie van ketenpartijen beschermen. De category managers binnen Superunie en PLUS hebben hierover continu contact met leveranciers en de lijntjes zijn kort, op deze manier leveren we ook maatwerk en kijken we samen continu vooruit.

Inzicht in de keten, aan de hand van onderstaande stappen op basis van onze due diligence aanpak en inkoopvoorwaarden (inclusief: mvo voorwaarden), helpen daarbij.

- Inzicht in de keten tot en met minimaal de laatste productiestap voor het verpakken - Inzicht in de keten voor verse groente en fruit producten tot en met de teler - Actueel auditrapport / certificaat van productielocaties in hoog risicolanden (voor verse groente en fruit producten alle telers in medium of hoog risicolanden)

We zijn bovendien in 2025 gestart om met behulp van externe data van MapleCroft meer inzicht te krijgen in risico’s in toeleveringsketens. Hierbij wordt gewerkt met risicoscores op onderwerpen als arbeidsomstandigheden en milieu. De risicoscore van MapleCroft loopt van 0-10, waarbij 0 het hoogste risico is en 10 het laagste. Deze informatie combineren we met eigen leveranciersdata en productanalyses.

Binnen Superunie geven we via de website inzicht in onze ketens, klik hier voor de actuele wereldkaart met leveranciers. Daarnaast delen wij, op aanvraag, met maatschappelijke partners inzichten in onze ketens om gezamenlijk te kunnen werken aan verbeteringen.

We zijn continu binnen Superunie in gesprek om de juiste keuzes te maken, nemen input mee vanuit stakeholders en nemen deel aan branchebrede initiatieven. Een voorbeeld is de risicoscan in DISCO verband waarbij cacao duidelijk naar voren kwam als keten met risico’s op het gebied van mensenrechten. Dit heeft ons in Superunie verband doen besluiten om, bovenop de Fairtrade standaard, in 2027 gefaseerd starten met het betalen van minimaal de Living Income Reference Price (LIRP). Klik hier voor meer informatie.

PLUS heeft sinds 2015 een strategisch partnerschap met Fairtrade Nederland. Fairtrade onderscheidt zich ten opzichte van andere (top)keurmerken door de hoogste eisen aan productieomstandigheden en prijzen. Met het partnerschap bevorderen we eerlijke handelspraktijken via onder meer de Fairtrade minimumprijs en premie, langjarige contracten en goede afspraken over levertijden. Het gaat verder dan het inkopen van gecertificeerde producten, de samenwerking bestaat uit een continue dialoog, gesprekken op directieniveau, training van medewerkers en wordt gekenmerkt door een continue leercurve. De afgelopen jaren hebben we steeds meer producten, waarvan bekend is dat de grondstoffen afkomstig zijn uit ketens met een hoog risico op het gebied van mensenrechten en milieu, Fairtrade gecertificeerd. Hierbij geeft de Fairtrade interactieve risicokaart ons belangrijke inzichten riskmap.fairtrade.net/countries. Inmiddels heeft PLUS met ruim 400 huismerkproducten het grootste Fairtrade huismerkassortiment in de markt.

Op initiatief van PLUS is besloten om in Superunie-verband meerdere Human Rights Impact Assessments (HRIA’s) uit te voeren. In 2024 startte Superunie met een HRIA op cashewnoten afkomstig uit Vietnam om de belangrijkste risico’s en impacts op het gebied van mensenrechten in kaart te brengen. In 2025 is het rapport gepubliceerd, hiermee hebben we inzicht verkregen in de potentiële en daadwerkelijke risico’s in de keten en aanbevelingen voor verbetering. Op basis van een nulmeting, inzichten van rechthebbenden, stakeholders en veldonderzoek, is op een schaal van negatief tot positief de impact op verschillende categorieën in kaart gebracht. Hierbij gaat het onder meer om arbeidsomstandigheden, kinderarbeid, discriminatie en gendergelijkheid. Meer informatie over de cashew keten en het volledige HRIA rapport vind je hier. Binnen Superunie is het plan in 2025 nog twee HRIA te starten. Meer informatie daarover wordt ook hier gedeeld.

Werknemers

In de Gedragscode Leveranciers PLUS geven we aan dat we ons inzetten voor het respecteren van de strengste normen op het gebied van arbeidsomstandigheden, mensenrechten, milieu en verantwoord gedrag. Hierbij geldt ook dat leveranciers zich moeten houden aan lokale, nationale en internationale wetten en verordeningen die van kracht zijn in landen waar de economische activiteiten plaatsvinden. Belangrijke onderwerpen hierbij zijn het tegengaan van discriminatie en kinderarbeid, gezondheid en veiligheid op de werkvloer en de vrijheid van vereniging en collectieve onderhandelingen.

Leveranciers moeten werknemers toestaan gebruik te maken van hun wettelijke recht om zich te verenigen, organisaties op te richten en er lid van te worden (of niet te worden) en om gezamenlijk te onderhandelen. Leveranciers dienen zich hierbij te onthouden van discriminatie, represailles, bemoeienis of intimidatie. Daarnaast moeten vertegenwoordigers van vakbonden of verenigingen niet belemmerd worden in hun contacten met werknemers of in algemene zin het uitvoeren van hun functie.

Beloning van werk en overwerk is van essentieel belang om ervoor te zorgen dat aan de basisbehoeften van werknemers kan worden voldaan. In onze gedragscode staat dat beloning plaatsvindt in lijn met lokale wetgeving, voorwaarden van de collectieve arbeidsovereenkomst als ook industriestandaarden, daarnaast mag het aantal uren niet hoger zijn dan 48 uur per week (8 uur per dag).

We zien dat een minimumloon niet altijd voldoende is om aan de basisbehoeften van werknemers te voldoen en zetten ons daarom in voor verbeteringen. De strategische samenwerking met Fairtrade Nederland vervult daarbij een centrale rol. Samen met Fairtrade zetten we ons in voor eerlijke handelspraktijken en om de leef- en werksituatie van miljoenen boeren en werknemers op plantages wereldwijd te verbeteren en het milieu te beschermen. Fairtrade biedt boeren meer zekerheid met een minimumprijs voor hun producten, vooral als de wereldmarktprijs laag is. De minimumprijs is dan een vangnet. Fairtrade heeft als enige topkeurmerk een vaste premie, die boven op de verkoopprijs van Fairtrade producten komt. Dit bedrag staat vast en is niet onderhandelbaar naar beneden. De premie wordt rechtstreeks betaald aan de boerencoöperaties of premiecomités op plantages, die democratisch beslissen waarin ze dit geld in investeren. De afgelopen jaren heeft PLUS veel huismerkproducten standaard onder het Fairtrade topkeurmerk gebracht. Dit heeft ertoe geleidt dat PLUS de afgelopen jaren op huismerk de hoogste premieafdracht heeft gerealiseerd in de Nederlandse markt. Een overzicht van de minimumprijzen en premies per product vind je hier.

Tegelijkertijd zien we dat ook Fairtrade certificering niet altijd een garantie is dat werknemers in de keten een leefbaar loon verdienen. Wij erkennen het belang van een leefbaar loon, waarbij er voldoende is voor een fatsoenlijke levensstandaard voor alle leden van het huishouden - inclusief een voedzaam dieet, schoon water, fatsoenlijke huisvesting, onderwijs, gezondheidszorg en andere essentiële behoeften, plus een beetje extra voor noodgevallen en sparen. Dit is van wezenlijk belang om armoede ongelijkheid en kinderarbeid in de keten te bestrijden. Binnen Superunie en met maatschappelijke partners zetten we ons in voor dichten van de kloof tussen wat werknemers nu verdienen en een leefbaar loon.

Voor de Fairtrade-bananen (losse verkoop) en de biologische Fairtrade-bananen (tros) betalen we over 2025 de leefbaar loon referentieprijs voor onze volumes. Deze prijs is berekent door Fairtrade en publiek beschikbaar. Deze prijs is gebaseerd op de publiek beschikbare leefbaar loon benchmarks van het Anker Research Institute Living Wage for Caribbean coast of Colombia - Global Living Wage Coalition en worden door Fairtrade jaarlijks geüpdate en gedeeld. De referentieprijzen nemen ook een deel van de premie mee volgens de Fresh Fruit Standaard van Fairtrade Living wage solution for the banana sector. Bij een loongat moet tot 30% van de premie worden uitbetaald aan werknemers die nog geen leefbaar loon verdienen. Uit berekeningen van Fairtrade International blijkt deze inzet van de premie voldoende is voor een leefbaar loon wat betreft onze Fairtrade-bananen. Na inzet van de premie blijkt bij de biologische Fairtrade-bananen nog wel een loonverschil te zijn. Hiervoor zal PLUS over 2025 extra geld investeren om ook voor deze bananen het loongat aan te vullen. Samen met CLAC (vertegenwoordigt boeren en medewerkers in Latijns-Amerika en het Caribische gebied), het producentennetwerk van Fairtrade in Latijns-Amerika, wordt ervoor gezorgd dat bedrag bij de juiste werknemers terecht komt. Met deze extra bijdrage (leefbaar loon referentieprijs) stellen we de bananenteler in staat - over ons afgenomen volume - een leefbaar loon te betalen aan zijn werknemers.

Daarnaast zijn we ook op weg naar leefbaar loon voor thee afkomstig uit Sri Lanka. Thee is binnen Superunie al jaren een toeleveringsketen waar we in investeren. Er is inzicht in de hoogte van de salarissen van werknemers op de theeplantages van Bogawantalawa en er is een vergelijking gemaakt tussen het huidig loon en de leefbaar loon-benchmark Living Wage Estimate for Sri Lanka - Global Living Wage Coalition. Ondanks dat de salarisdata bekend is, zijn er toch verschillende uitdaging zoals het overheidsbeleid, inflatie en de situatie dat naast de thee die van de eigen plantage van de leverancier komt er een klein deel van de veiling komt. We blijven ons inzetten om de loonkloof ook in deze keten te dichten en delen daarover op de website van Superunie updates.

Kleinschalige boeren

Samenwerken met boeren in de toeleveringsketen heeft al jaren onze aandacht. Zowel dichtbij als ver weg. We onderschrijven de meerwaarde van langetermijn samenwerkingen en eerlijke, stabiele en transparante ketens. Zo werken we in Nederland met eigen gesloten ketens voor rund- en varkensvlees en kennen we de 80 rundveehouders en 16 varkenshouders en hun bedrijf. Om samen te investeren in de toekomst, hanteren we sinds 2021 een prijssysteem waarbij er in de kostprijs rekening wordt gehouden met de ontwikkelen rondom duurzaamheid en dierenwelzijn. Ook in Superunie verband hebben we hier gezamenlijk aandacht voor. Denk aan migranten die als seizoensarbeider in Italië werken, waar in het zuiden de tomatenoogst nog voor een deel handmatig plaatsvindt. Misstanden liggen hier op de loer, zoals lange werkdagen, slechte inkomsten en lange blootstelling aan de zon. We zijn hierover in gesprek gegaan met leveranciers en hebben ook een externe audit laten uitvoeren. Meer informatie hierover en de laatste status vind je hier op de website van Superunie.

Ook als producten van ver komen hebben we aandacht voor de positie van (kleinschalige) boeren. De samenwerking met Fairtrade Nederland is hierbij van groot belang. Fairtrade werkt samen met ruim 1900 productenorganisaties, die meer dan twee miljoen kleinschalige boeren en werknemers vertegenwoordigen. Deze boeren moeten concurreren op de wereldmarkt, dat is een moeilijke positie omdat ze weinig invloed hebben en prijzen en hun levensomstandigheden onzeker zijn. Ook als het gaat om thema’s als klimaatverandering worden kleinschalige boeren vaak het zwaarst getroffen. Wetende dat een derde van het voedsel op de wereld door kleinschalige boeren wordt geproduceerd zien wij dit als een belangrijk onderwerp om in te investeren.

In onze partnership met Fairtrade Nederland is dit dan ook een vast onderwerp van gesprek en actie. De Fairtrade minimumprijs ondersteunt boeren en dient als vangnet wanneer marktprijzen dalen. Wat ook helpt is dat boeren binnen de Algemene Ledenvergadering van Fairtrade, 50% van de stemmen in handen hebben. Ze hebben ook de vrijheid om te beslissen over hoe de Fairtrade premie in hun gemeenschap wordt gebruikt en geïnvesteerd. Klimaatbestendigheid is hierbij een belangrijk onderwerp, via verschillende programma’s worden boeren gestimuleerd milieuvriendelijke landbouwmethoden toe te passen. In 2024 hebben we tijdens de Fairtrade Week per verkochte kilo bananen 15 eurocent gedoneerd aan een klimaatproject in Colombia. Hierdoor kwam 35.000 euro beschikbaar om boeren van vijf bananenplantages te trainen in duurzaam watergebruik, het gebruik van natuurlijke meststoffen en biodiversiteit. Meer weten? Klik hier.

In 2024 hebben we in onze ketens uiteenlopende projecten ondersteunt die de veerkracht van kleinschalige boeren verbetert en hen helpt om hun werk voort te zetten. Een paar voorbeelden:

Bananenketen: opknappen woningen van werknemers en hun families, hulp aan kwetsbare groepen zoals ouderen en gehandicapten. Koffieketen: Medische zorg voor medewerkers en hun familie, bouw van een school. Cacaoketen: Kantoor renovatie en verbetering ICT infrastructuur, lesruimten voor een kinderdagverblijf. Theeketen: Schoon water en sanitaire voorzieningen, gezondheidszorg. Sapketen: Medische check voor boeren en hun families, waterfilters en pompen schoon drinkwater. In totaal hebben we in 2024 2.130.000 dollar Fairtrade premie in dergelijke projecten geïnvesteerd (bron: PLUS Fairtrade impact rapport 2024).

Net als bij werknemers in de toeleveringsketen zien we ook bij kleinschalige boeren dat een minimuminkomen niet altijd voldoende is om aan de basisbehoeften te voldoen of om noodsituaties te kunnen hanteren. We zetten ons in voor verbeteringen, zodat er ruimte komt om een buffer op te bouwen om met tegenslagen om te kunnen gaan en te investeren in verduurzaming en de toekomst.

Zo hebben we in samenwerking met Tony’s Chocolonely en stakeholders in de keten chocoladerepen ingekocht die voldoen aan Tony's Open Chain. Dit houdt in dat cacao afkomstig van partnercoöperaties uit Ivoorkust en Ghana, altijd voor 100% traceerbaar is. Vanwege de langdurige samenwerking van minimaal vijf jaar met deze boeren kunnen zij investeren in hun toekomst. De boeren worden bovendien getraind om duurzame landbouw te realiseren en ontbossing tegen te gaan. Daarnaast betaalt PLUS voor deze chocoladerepen een leefbaar inkomen referentieprijs. Dit betekent dat er bovenop de Fairtrade minimumprijs en premie een additionele prijs wordt betaald die boeren in staat stelt een leefbaar inkomen te verdienen. We hebben in 2025 het aantal chocoladerepen dat hier aan voldoet uitgebreid van vier naar zes varianten.

Ook binnen Superunie werken we samen aan een leefbaar inkomen voor cacaoboeren. Dit betekent dat we uiterlijk in 2030 minimaal de leefbaar inkomen referentieprijs betalen voor de huismerkproducten met meer dan 5% cacao. Met deze stappen binnen Superunie dekken wij tenminste tweederde van ons huismerk cacao af. Tegelijkertijd investeren we in samenwerking met Fairtrade in een programma voor productiviteitsverbetering ter ondersteuning van cacaoboeren. Meer informatie over onze gezamenlijke inspanningen binnen het Fairtrade leefbaar inkomen programma en onze cacaoketen vind je hier.

Gendergelijkheid

Verantwoord ondernemen in toeleveringsketens betekent ook dat iedereen, ongeacht hun gender, gelijk behandeld wordt. Dit klinkt logisch maar is nog lang niet altijd de realiteit. Zo werken vrouwen vaak op het land, maar bezitten ze zelf geen land, worden ze uitgesloten als lid van coöperaties en hebben ze minder of geen toegang tot diensten die ze financieel afhankelijk maken. PLUS is zich bewust van deze ongelijkheid en zet zich in om discriminatie tegen te gaan en voor gelijke behandeling in ketens. Een belangrijk aandachtspunt hierbij is het dichten van de gender loonkloof. In onze inkoopvoorwaarden stellen we nadrukkelijk dat alle werknemers voor hetzelfde werk hetzelfde loon en arbeidsvoorwaarden moeten hebben. Ook benadrukken we dat leveranciers mee dienen te werken om de bijdrage van vrouwen in de toeleveringsketen zichtbaar te maken om deze positie beter gewaardeerd te krijgen.

Ook op dit vlak is onze samenwerking met Fairtrade Nederland een bewuste keuze. De interactieve risicokaart geeft ons belangrijke inzichten en in de standaarden is gendergelijkheid een vast onderdeel waar aandacht voor is. In ketens met een hoog risico op deze misstanden, zoals koffie en cacao, zetten we samen met Fairtrade Nederland in op verbeteringen. Vrouwenrechten zijn stevig verankert in de Fairtrade standaarden, deze zijn ontworpen om ongelijkheid tussen mannen en vrouwen te voorkomen, inclusief eisen die discriminatie verbieden, nultolerantie voor misbruik en geen zwangerschapstesten bij de wervingsprocedures. Bovendien geldt dat veel Fairtrade premieprojecten rechtstreeks ten goede komen aan vrouwen, waardoor de besluitvormings- en bestuursstructuren in gecertificeerde producentenorganisaties kunnen worden veranderd en de economische kansen worden verbeterd. Samen moedigen we vrouwen in de keten aan om trainingen te volgen over financiële zekerheid. Op deze manier werken we aan het dichten van de gender loonkloof. Een voorbeeld is de women’s schools of leadership, die vrouwen in staat stelt vaardigheden te leren op het gebied van financiën, ondernemerschap en onderhandelen. Maak bijvoorbeeld kennis met het verhaal van Edith, cacaoboerin in Ivoorkust.

Klachtenmechanisme

Binnen PLUS is een meldpunt ingericht voor onze eigen medewerkers om te zorgen voor compliance wat betreft onze gedragscode. Medewerkers kunnen eventuele situaties, voorvallen en incidenten die niet in lijn zijn met onze gedragscode vertrouwelijk bij het meldpunt melden.

Om de feitelijke en potentiële negatieve impact van onze ketens en bedrijfsvoering te verbeteren vinden we het belangrijk dat een incident of mogelijke misstand bij ons gemeld kan worden.

Voor de ruim 400 Fairtrade gecertificeerde producten zijn wij onderdeel van de keten die door onafhankelijke auditor, Flocert, wordt gecontroleerd op naleving van de maatschappelijke, economische en ecologische vereisten die zijn vastgelegd in de Fairtrade standaarden.

Binnen deze keten biedt Flocert werknemers, vakbonden, ngo’s, particulieren en gecertificeerde bedrijven de mogelijkheid om rechtstreeks opmerkingen en klachten in te dienen over vermeende schendingen van de Fairtrade standaarden en garandeert de anonimiteit van de indiener van de klacht. Via Flocert +49 (0)228 2493230 (WhatsaApp) kunnen misstanden in de keten worden gemeld.

Flocert zorgt ervoor dat alle ingediende klachten worden verwerkt en beoordeeld en dat er een passend antwoord wordt gegeven. Afhankelijk van het geval kan dit variëren van een onaangekondigde audit tot een onderzoek bij het beschuldigde bedrijf of overweging bij de volgende audit. Hierbij wordt de anonimiteit van degene(n) die de klacht indient beschermd. Aan het einde van de procedure wordt de indiener van de klacht geïnformeerd of de klacht gegrond is verklaard.